Οι μεγάλες δίκες αντιστασιακών οργανώσεων κατά της χούντας

Ετικέτες

στρατοδικείο Θεσσαλονίκης, δίκες της χούντας, καταδικασθέντες από τη χούντα στη Θεσσαλονίκη

Στη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών 1967-1974, στα πρώτα πέντε χρόνια της μαύρης επταετίας έγιναν στο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης 12 μεγάλες δίκες, στις οποίες καταδικάστηκαν σε βαριές ποινές και ισόβια πάνω από εκατό μέλη αντιδικτατορικών οργανώσεων.

Από την πρώτη κιόλας μέρα της επιβολής της χούντας συγκροτήθηκαν αρκετές αντιστασιακές οργανώσεις και στη Θεσσαλονίκη, οι οποίες προέβησαν σε βομβιστικές και άλλες δυναμικές ενέργειες κατά του χουντικού καθεστώτος. Πολύ σύντομα, όμως, ο μηχανισμός της χούντας, με τη βοήθεια αυτόκλητων συνεργατών, εξουδετέρωσε τις αντιστασιακές οργανώσεις, ενώ στο στρατοδικείο σύρθηκαν δεκάδες αντιστασιακοί που καταδικάστηκαν σε πολύχρονες ποινές κάθειρξης και ισόβια. Στη σημερινό πρώτο σημείωμα για τη φετινή επέτειο θα αναφέρουμε διαγραμματικά τις σημαντικότερες οργανώσεις και τις δίκες τους στη Θεσσαλονίκη.

Στις δίκες αυτές δεκάδες θαραλλέοι αγωνιστές ύψωσαν την φωνή τους κατά της χούντας και των μηχανισμών της υψώνοντας παράλληλα με τη στάση τους και το φρόνημα του λαού. Στην αντίσταση κατά της δικτατορίας στη Θεσσαλονίκη αναδείχτηκαν πολλές ηρωικές γυναίκες, που εξευτελίστηκαν απάνθρωπα και βασανίστηκαν άγρια από τα όργανα της χούντας. Ανάμεσά τους η Αφροδίτη Κανάκη, η Ισμήνη Τσούτσια, η Θεοδώρα Κουλμανδά, η Γεωργία Σαρηγιαννίδου, η Τασούλα Γεωργούλια και προπαντός η Ασπασία Καρρά, η οποία παρότι έπασχε από πολυομυελίτιδα υπέστη από τους βασανιστές της ηλεκτροσόκ!

Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ)

Το «Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο» είχε τις δυναμικότερες οργανώσεις στην πόλη. Μέσα στη διετία 1968-69 συνελήφθησαν και βασανίστηκαν πάνω από εκατό άτομα και σύρθηκαν με τον περίφημο νόμο του εμφυλίου 509/1947 «περί μέτρων ασφαλείας του κράτους κλπ» σε τρεις δίκες -των «41» (υπόθεση δολοφονίας Γιάννη Χαλκίδη), των «39» και των «17» – 97 μέλη του οποίου καταδικάστηκαν σε ισόβια και σε πολύχρονες ποινές. Επειδή οι δεκάδες κατηγορούμενοι δεν χωρούσαν στην αίθουσα του παλιού στρατοδικείου στην οδό Εθνικής Αμύνης, οι χουντικοί μεταμόρφωσαν σε στρατοδικείο τον αχανή χώρο του πολωνικού περιπτέρου στη Διεθνή Εκθεση.

Μεταξύ των καταδικασθέντων ήταν οι Χρήστος Μόσχος (καπετάν Πέτρος του ΕΛΑΣ), Αλέκος Ιωσηφίδης, Αλέκος Παπαλεξίου, Μιχάλης Γλερίδης, Ασπασία Καρρά, Αλέκος Γκαγκανιάρας, Μήτσος και Αγάπιος Σαχίνης, Νίκος Αικατερινάρης, Θόδωρος Καζέλης, Γρηγόρης Μπαντής, Νάντης Χατζηγιάννης, Σπύρος Σακέτας, Μιχάλης Σπυριδάκης, Σωκράτης Στεφανίδης, Αδάμ Δράγας.

Η δίκη των «17» του ΠΑΜ  στο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης.

«Ρήγας Φεραίος»

Ο «Ρήγας Φεραίος» ήταν η οργάνωση που δραστηριοποιήθηκε αρκετά νωρίς κατά της χούντας και έκανε δυναμική την παρουσία του με αντιστασιακές ενέργειες και συνεχείς δίκες στα στρατοδικεία. Εντυπωσιακά ήταν τα πανό με συνθήματα κατά της χούντας που κρέμασε σε έξι πανεπιστημιακά κτήρια. Βέβαια ένα κρέμασμα πανό, σε συνωμοτικές συνθήκες και χωρίς τεχνική υποστήριξη, δεν ήταν εύκολη και ακίνδυνη πράξη. Οι ευφάνταστοι και θαρραλέοι νέοι της οργάνωσης Μιχάλης Σπυριδάκης, Γιάννης Γκιρκούδης, Σωτήρης Τσακμάκης και άλλα νεαρά μέλη της, κρέμασαν σε ειδικά σημεία τα ρολά με τα πανό και άναψαν το βραδύκαυστο φυτίλι. Όταν η κάφτρα έκαψε το σκοινί και το πανό ξετυλίχτηκε ξαφνικά μόνο του στην πρόσοψη του πολυώροφου κτηρίου, η ανησυχία των πανεπιστημιακών χουντικών φούντωσε, όπως και το αντιδικτατορικό φρόνημα των φοιτητών που παρακολουθούσαν ξαφνιασμένοι και ενθαρρυμένοι τα δρώμενα.

Μάιος 1969. Μεταγωγή των κατηγορουμένων στη δίκη του ΠΑΜ-Ρήγα Φεραίου στο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Διακρίνονται: μπροστά ο Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης, πάνω από αριστερά: Μπάμπης Ζιώγας, Θωμάς Οικονόμου, Δημήτρης Τσεμεκίδης και Γιώργος Αναστασίου.

Πολλοί φοιτητές που καταδικάστηκαν ως μέλη του «Ρήγα», όπως οι Θωμάς Βασιλειάδης, Γιάννης Γκιρκούδης, Θωμάς Οικονόμου, Σωτήρης Τσακμάκης, αλλά και όλων των αντιστασιακών οργανώσεων, αποβλήθηκαν οριστικά από το πανεπιστήμιο, καθώς οι χουντικές υπηρεσίες ενημέρωναν τα πανεπιστήμια για τις καταδίκες και ζητούσαν από τις πανεπιστημιακές αρχές να προβούν σε πειθαρχική δίωξή τους, «επειδή πρόκειται περί κομμουνιστού επικινδύνου εις την Εθνικήν Ασφάλειαν», όπως σημείωναν τα απόρρητα έγγραφα της ασφάλειας προς το πανεπιστήμιο.

Οι καταδικασθέντες φοιτητές από το στρατοδικείο αποβάλλονταν και από το Πανεπιστήμιο. Οι διωκτικές αρχές ενημέρωναν σχετικά τις πρυτανικές αρχές για να κάνουν τα… δέοντα. 

«Λαϊκή Πάλη»

Οι κατηγορούμενοι στη δίκη της «Λαϊκής Πάλης». Καταθέτει στο στρατοδικείο ο Αντώνης Λιάκος. 

Εννιά ακόμη νέοι, που οι ποινές τους ήταν μεγαλύτερες από την ηλικία τους, οι περισσότεροι φοιτητές του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καταδικάστηκαν το 1969 από το στρατοδικείο σε βαριές ποινές ως μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης «Λαϊκή Πάλη», που ιδεολογικά κινούνταν στο πλαίσιο της 4ης Διεθνούς (Τροτσκιστές). ΄Ηταν οι Αντώνης Λιάκος, Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, Τάσος Δαρβέρης, Παναγιώτης Καϊσίδης, Ηλίας Οικονόμου, Ελευθέριος Καπώνης, Μιχάλης Αραμπατζόγλου, Πέτρας ‘Ελκας και Στέργιος Κατσαρός που έγραψε το βιβλίο «Εγώ ο προβοκάτορας, ο τρομοκράτης».

«Δημοκρατική Άμυνα»

Δυναμική παρουσία είχε το κλιμάκιο της Δημοκρατικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη, αντιστασιακή οργάνωση στην οποία συμμετείχαν κυρίως αστοί δημοκράτες, προβεβλημένα μέλη της κοινωνίας της πόλης. Η δίκη το Νοέμβρη του 1968 τάραξε τα λιμνάζοντα νερά των αστών της Θεσσαλονίκης, κυρίως για τη λεβεντιά με την οποία αντιμετώπισαν το στρατοδικείο οι κατηγορούμενοι, ο Στέλιος Νέστωρ, ο Παύλος Ζάννας, ο Γιώργος Σιπητάνος, ο Αργύρης Μαλτσίδης, ο Σωτήρης Δέδες, ο Κώστας Πύρζας.

Οι κατηγορούμενοι στη δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας». Από αριστερά : Παύλος Ζάννας, Γιώργηος Σιπητάνος, Στέλιος Νέστωρ, Σωτήρης Δέδες και Αργύρης Μαλτσίδης. Ο έκτος κατηγορούμενος Κώστας Πύρζας «κρύβεται» πίσω από τον Νέστορα. 

Εκτός από τους καταδισθέντες, στη Δημοκρατική Άμυνα συμμετείχαν οι καθηγητές Αριστόβουλος Μάνεσης, Δημήτρης Ευρυγένης, Μίμης Φατούρος, Ιωάννα Μανωλεδάκη, Παντελής Λαζαρίδης, η Μάγδα Κοτζιά, οι Νίκος Καλογερόπουλος, Γιάννης Βογιατζής, Νίκος Λεβεντάκης, Ανέστης Παπαδάκης και άλλοι φοιτητές.

Το κλιμάκιο της Δημοκρατικής Αμυνας στη Θεσσαλονίκη τύπωνε και κυκλοφορούσε ένα ενημερωτικό δελτίο τυπωμένο σε πολύγραφο με κριτική των πράξεων της χούντας και με ειδήσεις που δεν επέτρεπε να βγουν στο φως ή στο λογοκριμένο Τύπο η χούντα. Μεταξύ των δημοσιογράφων που έδιναν πληροφορίες στην οργάνωση ήταν ο Θανάσης Βαβίτσας, ο Βίκτωρ Νέττας, ο Δημήτρης Γουσίδης, ο Τάκης Καϊσης και ο Δημήτρης Τσαλίδης.

«Κίνημα 29^ης Μαϊου»

Το 1968 συγκροτήθηκε στη Θεσσαλονίκη και το «Κίνημα της 29^ης Μαϊου» από φοιτητές της Θεσσαλονίκης. «Έδρα» του ήταν ένα δίπατο παλιό σπίτι στην οδό Σπάρτης, στην περιοχή της Αγίας Τριάδας, όπου έμεινε με ενοίκιο ο ηθοποιός Γιάννης Κυριακίδης, που μετά την εξάρθρωση της οργάνωσης κατέφυγε στο εξωτερικό. Το «Κίνημα» τύπωνε συνθήματα και προκηρύξεις και αναλάμβανε την απόκρυψη καταδιωκόμενων από τη χούντα μελών του ΠΑΜ και του «Ρήγα Φεραίου». Στη διπλανή συνεχόμενη στέγη του σπιτιού, που συγκοινωνούσε με κρυφή είσοδο με το σπίτι του Κυριακίδη, τα μέλη της οργάνωσης είχαν κρύψει για μέρες τον φοιτητή της ιατρικής Μιχάλη Σπυριδάκη. Τον Αύγουστο του 1968 συνελήφθη η κύρια ομάδα του Κινήματος της 29^ης Μαϊου ( Αντώνης Γούλας, Επαμεινώνδας Όχουνος, Νίκος Χλωρός, Τάσος Τάντσης) και καταδικάστηκαν σε πολλά χρόνια κάθειρξης.

Οι περισσότεροι καταδικασθέντες από τα στρατοδικεία Θεσσαλονικείς κρατήθηκαν στις φυλακές του Γεντί Κουλέ, της Αίγινας και της Κέρκυρας ως τον Αύγουστο του 1973, όταν δόθηκε γενική αμνηστία από τον δικτάτορα Γιώργο Παπαδόπουλο.

Χ.ΖΑΦ.

Καταδικασθέντες αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα από το Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης

Αύγουστος 1967.  Δύο δίκες μελών του  Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου (ΠΑΜ): Στην πρώτη: Μιχάλης Ακριβόπουλος (κάθειρξη 5 χρόνων), Θανάσης Κρατερός (φυλάκιση 4 χρόνων). Στη δεύτερη:   Μήτσος Σαχίνης (ισόβια), Αγάπιος Σαχίνης (20 χρόνια κάθειρξη), Λάζαρος Μαρίνος (18), Ιωσήφ Αναστασίου (7,5),  Πέτρος Χοργιατάκης  (7), Αντώνης Χαχούμης (3), Αικατερίνη Μαρίνου (2).

Νοέμβρης 1967, Μέλη του ΠΑΜ, σύντροφοι του δολοφονημένου Γιάννη Χαλκίδη: Χρήστος Μόσχος (καπετάνιος του ΕΛΑΣ),  ισόβια, Κώστας Βέρρος (καπετάνιος του ΕΛΑΣ), ισόβια, Γρηγόρης Παντής (20 χρόνια κάθειρξη), Κορωναίος (Νόνης) Κωνσταντικάκης (20), Φερδινάνδος (Νάντης)  Χατζηγιάννης (20), Βαγγέλης Αλεπίδης (18), Γιώργος Κισσάς (15), Ιωάννης (Μάκης) Λαζαρίδης (15), Κωνσταντίνος (Κωτσίκος) Παπαδόπουλος (12), Αφρούλα Σαπουντζή-Κανάκη (14), Σπύρος Σακέτας (5), Χρήστος Σιδηρόπουλος (5), Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος (5),  Στέργιος  Λεβέντης (10 μήνες), Νίκος Γιακουμίδης (4 μήνες). Με αναστολή: Νίκος Αικατερινάρης (4 χρόνια),  Ωραιοζήλη Ουρζουλίδου (3,5), Χρήστος Ζούτης (3), Ανδρέας  Βροχάρης (2,5), Πόπη Καζλάρη (2), Γιάννης Τσακμάκης (2),  Μανώλης Μητσιάς (ένα χρόνο). Με εκτόπιση:   Κώστας Γεωργόπουλος (2,5),   Λεόν Μπουρλά (5).

Νοέμβρης 1968. Μέλη της Δημοκρατικής Άμυνας: Στέλιος Νέστωρ (16,5 χρόνια κάθειρξη), Παύλος Ζάννας (10,5), Γιώργος Σιπητάνος (7,5),  Σωτήρης Δέδες (5,5),  Κώστας Πύρζας (5,5),  Αργύρης Μαλτσίδης (5,5).

Δεκέμβρης 1968. Μέλη της οργάνωσης «Κίνημα 29^ης Μαϊου»: Αντώνης Γούλας (18,5 χρόνια κάθειρξη), Τάσος Τάντσης (5,5 χρ. φυλάκιση), Επαμεινώνδας Όχουνος (4,4). Ο  Νίκος Χλωρός που όντας στρατιώτης προσήχθη ως μάρτυρας κατηγορίας,  συνελήφθη με διαταγή του στρατοδικείου και παραπέμφθηκε σε ξεχωριστή δίκη το Σεπτέμβριο του 1969 στην οποία καταδικάστηκε σε 5,5 χρόνια  φυλάκιση. Ο συγκατηγορούμενος Γιάννης Κυριακίδης, που είχε διαφύγει στο εξωτερικό, δικάστηκε ερήμην σε  φυλάκιση το Μάρτιο του 1971.

Μάιος 1969. Δίκη των 39 του ΠΑΜ και του «Ρήγα Φεραίου»: Αλέκος Παπαλεξίου (ισόβια), Σωκράτης Στεφανίδης (ισόβια), Αργύρης Μπάρας (ισόβια), Νίκος Μιχαηλίδης (ισόβια), Δημήτρης Τσεμεκίδης (25 χρόνια κάθειρξη), Θόδωρος Καζέλης (20), Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης (20), Μιχάλης Σπυριδάκης (16,5), Γιάννης Γρηγοριάδης (15,5), Γιώργος Μιχαλογιάννης (13), Πολύδωρος Βοϊτσίδης (11,5), Τάκης Παπαλεξίου (10,5), Σωτήρης Τσιακμάκης (10), Στέφανος Μιχαηλίδης (10), Γιώργος Αναστασίου (8), Κώστας Τόμτσης (8,5), Ισμήνη Τσούτσια (8,5), Χαράλαμπος Ζιώγας (8), Γιάννης Γκιρκούδης (7), Απόστολος (Λάκης) Προγκίδης (6), Γιάννης Πίτυρης (6), Περικλής Τερζής (6), Θεμιστοκλής Παπαζώης (5), Αναστασία Γεωργούλια (4,5), Θωμάς Βασιλειάδης (4), Ελένη Στεφανίδου (4), Βλαδίμηρος Γραμματικόπουλος (3), Δημήτρης Χατζηγιάννης (2,5), Χρήστος Αντώνογλου (2), Δημήτρης Σταματόπουλος (13 μήνες), Γιώργος Δρανδάκης (5 χρόνια με αναστολή), Γιώργος Κομψόπουλος (5 με αναστ.),  Βασίλης Ισσόπουλος (3 με αναστ.),  Γαρέφης Δελήγκας (3 με αναστ.). Με εκτόπιση: Βασίλης Μάστορας (5 χρόνια), Θωμάς Οικονόμου (2,5), Χρήστος Χριστοδούλου (2).

Ιούνιος 1969. Δίκη 17 μελών του ΠΑΜ : Αλέκος Ιωσηφίδης (ισόβια), Μιχάλης Γλερίδης (18,5 χρόνια κάθειρξη), Αλέκος Γκαγκανιάρας (12), Ασπασία Καρρά (11 χρόνια και 6 μήνες), Θεοδώρα Κουλμανδά (7), Αδάμ Δράγας (5), Θεοχάρης Κουτσουμάρας (5), Σταύρος Νάσκος ή Νάσος (5), Γεωργία Σαρηγιαννίδου (3 χρόνια και 6 μήνες), Χρήστος Νέικος (3). Με αναστολή: Συμεών Σελίδης (4), Αλέξανδρος Δοϊτσίνης (ένα χρόνο), Αριστοτέλης Κορσαβίδης (ένα χρόνο). Με εκτόπιση: Στέφανος Ιωακειμίδης (4).

Νοέμβρης 1969.  Για τη ρίψη αυτοσχέδιας βόμβας στο κτίριο του ΝΑΤΟ: Ρούσος Βρανάς (18 χρόνια),  Ανέστης Αναστασιάδης (3).  

Φεβρουάριος 1970. Μέλη της Λαϊκής Πάλης:  Αντώνης Λιάκος, Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, Τάσος Δαρβέρης και Στέργιος Κατσαρός (ισόβια), Ηλίας Οικονόμου (18,5 χρόνια κάθειρξη), Παναγιώτης Καϊσίδης (10), Μιχάλης Αραμπατζόγλου (10), Πέτρος Έλκας (4), Λευτέρης Καπώνης (εκτόπιση 2,5 χρόνων).

Ιούνιος 1971.  Μέλη της Οργάνωσης Μαρξιστών – Λενινιστών (ΟΜΛΕ):  Γιώργος Αδρίμης και  Πανταζής Αδρίμης  (ένα χρόνο φυλάκιση με πενταετή αναστολή). Οι Νίκος Μακράκης, Νίκος Αμπαδογιάννης και Θωμάς Μπαλαμπάνης αθωώθηκαν.

Νοέμβρης 1971. Για αναγραφή συνθημάτων οι Δημήτρης Σκεπαστός, Απόστολος Κουκουρίκος, και Γεώργιος Μπαλάσης (σε 6 μηνών φυλάκιση με τριετή αναστολή).

(Ο κατάλογος είναι από το βιβλίο μου: «Αντεθνικώς δρώντες… 1971-1974. Η Θεσσαλονίκη στα χρόνια της χούντας και η εξέγερση του Πολυτεχνείου της», Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2011,  όπου και περισσότερες πληροφορίες για την περίοδο της χούντας στη Θεσσαλονίκη.